Διαχείριση ιστορικών αρχείων

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Πρόκειται για μάθημα της επιστήμης της αρχειονομίας, στη διάρκεια του οποίου παρουσιάζονται αντιπροσωπευτικά παραδείγματα εγχώριων φορέων διατήρησης ιστορικών αρχείων, η οργάνωση, η λειτουργία τους και η συνεισφορά τους στους τομείς της εκπαίδευσης και της επιστημονικής έρευνας. Η οργάνωση του μαθήματος σε θεωρητικό και εργαστηριακό επίπεδο συμβάλλει στην αρτιότερη κατάρτιση των μελλοντικών αρχειονόμων.  Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/-τριες θα:

• έχουν γνωρίσει και κατανοήσει τις διαδικασίες διάσωσης, συγκέντρωσης, οργάνωσης, επεξεργασίας και διατήρησης αρχείων, που εφαρμόζουν ποικίλοι δημόσιοι και ιδιωτικοί αρχειακοί φορείς
• έχουν συζητήσει τη σχέση ανάμεσα στην ιστορία, στην πολιτιστική κληρονομιά και στη διαχείριση των ανενεργών αρχείων
• έχουν αποκτήσει τις απαραίτητες θεωρητικές και τεχνικές δεξιότητες για τη διαχείριση αρχειακού υλικού
• γνωρίζουν τη λειτουργία και τις εργασίες μίας αρχειακής υπηρεσίας (επισήμανση, απογραφή, εκκαθάριση, καταγραφή, ταξινόμηση, ευρετηρίαση και αρχειακή περιγραφή) σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο
• γνωρίζουν τις βασικές κατηγορίες ιστορικών αρχείων (διοικητικά, δικαστικά, εκκλησιαστικά, τραπεζικά, οικογενειακά/προσωπικά αρχεία) και τα διαφορετικά καθήκοντα, στα οποία θα κληθούν να ανταποκριθούν
• έχουν κατανοήσει τα διαφορετικά είδη υποστρωμάτων και μορφών αρχειακού υλικού
• γνωρίζουν τα ιδρύματα και προγράμματα εκπαίδευσης που ενδιαφέρουν τους επαγγελματίες των αρχείων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό
• έχουν αποκτήσει μία εποπτεία των ζητημάτων και των προβλημάτων, τα οποία θα κληθούν να διαχειριστούν ως επαγγελματίες αρχειονόμοι
• μπορούν να κατανοήσουν την αξία των ιστορικών αρχείων και τα ζητήματα που προκύπτουν από την ανάγκη διατήρησής τους

Γενικές Ικανότητες

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Λήψη αποφάσεων
• Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα χωρίζεται στις ακόλουθες ενότητες:

Ενότητα 1: Εισαγωγή στη διαχείριση του αρχειακού υλικού: βασικοί ορισμοί, ιστορική αναδρομή στη σχέση ιστορίας και αρχειονομίας, άλλες επιστήμες σχετικές με την Αρχειονομία.

Ενότητα 2: Η γέννηση των εθνικών αρχείων στην Ευρώπη και στον κόσμο. Συνέχειες και ασυνέχειες. Κατηγορίες αρχειακών οργανισμών.

Ενότητα 3: Ελληνικές αρχειακές υπηρεσίες. Η γέννηση και διαμόρφωση των Γ.Α.Κ. Αρχειακή πολιτική και οργάνωση της εργασίας στο πλαίσιο της αρχειακής υπηρεσίας.

Ενότητα 4: Η διαχείριση & η πολιτική των προσκτήσεων. Εκκαθάριση & απομάκρυνση. Εισαγωγή του αρχειακού υλικού. Ταξινόμηση & περιγραφή αρχειακού υλικού.

Ενότητα 5: Είδη αρχειακού υλικού, υποστρώματα & μορφές αρχειακού υλικού, οπτικοακουστικά αρχεία. Χρήσεις και αξίες των τεκμηρίων. Πρόσβαση στο αρχειακό υλικό: σχετικά εργαλεία, ελληνική νομοθεσία.

Ενότητα 6: Διεθνείς Ενώσεις και Οργανισμοί σχετικοί με τα αρχεία. Παρουσιάζονται οι επαγγελματικοί φορείς των αρχειονόμων, φορείς προστασίας και εισαγωγής καλών πρακτικών για τη διατήρηση των αρχείων.

Ενότητα 7: Ψηφιοποίηση και ψηφιακός κόσμος.

Ενότητα 8: Προβολή αρχειακού υλικού. Σχεδιασμός, Κατηγορίες και Μέσα υλοποίησης δράσεων. Αρχεία και Κοινωνικά Δίκτυα.

 

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Γλώσσα: Ελληνική

Μέθοδοι αξιολόγησης:

• Γραπτή εργασία (προαιρετική)
• Τελική Εξέταση: Ερωτήσεις ανάπτυξης δοκιμίων, Δοκιμασία πολλαπλής επιλογής

Κριτήρια:

• Κατανόηση των βασικών εννοιών και αρχών
• Ορθή χρήση της ορολογίας
• Επιτυχής χρήση παραδειγμάτων
• Τεκμηρίωση απόψεων
• Σαφήνεια και ακρίβεια στη διατύπωση

Τα θέματα των εργασιών, ο τρόπος αξιολόγησης και τα κριτήρια βαθμολόγησης αναρτώνται με την έναρξη του εξαμήνου  στην ιστοσελίδα του μαθήματος.

 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

–Προτεινόμενα συγγράμματα:

1. Ellis, Judith (ed.), Η διαχείριση των αρχείων. Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία και Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός, Αθήνα 2000
2. Farge, Arlette, Η γεύση του αρχείου, Αθήνα 2004
3. Μπάγιας, Α., Εγχειρίδιο Αρχειονομίας: Η επεξεργασία ενός ιστορικού αρχείου, Αθήνα 1999

–Ελληνική βιβλιογραφία:

1. Βακαλοπούλου, Μ. & Ν. Καραπιδάκης (επιμ.), Αρχειονομία: Η πρακτική των Γενικών Αρχείων του Κράτους, Αθήνα 2012
2. Γιαννακόπουλος, Γ. & Β. Μπουντούρη, Εισαγωγή στην Αρχειονομία [e-book], Αθήνα 2016, Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/6322
3. Λιάκος, Αντώνης, «Αρχεία Κοινωνικής Ιστορίας. Γενεύη και Άμστερνταμ», Μνήμων 12 (1989), σ.228-229
4. Στογιαννίδης, Γιάννης, «Σπαράγματα ενός βιομηχανικού αρχείου: Η συλλογή σχεδίων του εργοστασίου φωταερίου της Αθήνας», Ιστορικά τχ. 65, (2017), σ. 233-241

–Ξενόγλωσση βιβλιογραφία:

1. Alisauskas, Alexandra & Jennifer Douglas, “It feels like a life’s work. Recordkeeping as an Act of Love”, Archivaria, 91 (2021), σ.6-37
2. Currall, James et al., “What is a collection?”, Archivaria, 58 (2004), σ.131-146
3. Douglas, Jennifer & Alison Mills, “From the sidelines to the center: reconsidering the potential of the personal in archives”, Archival Science, 18 (2018), σ.257-277
4. Delsalle, Paul, A history of archival practice, Oxon 2018
5. Feng, Huiling, “Identity and archives: return and expansion of the social value of archives”, Archival Science, 17/2 (2017), σ.97-112
6. Harris, Verne, “Passion for archive”, Archives & Manuscripts, 46/2 (2018), σ.193-199
7. Holden, Jessica & Ana Roeschley, “Privacy and Access in the Massachusetts Society for the Prevention of Cruelty to Children Records”, The American Archivist, 83/1 (2020), σ.77-90
8. Josias, Anthea, “Toward an understanding of archives as a feature of collective memory”, Archival Science, 11 (2011), σ.95-112
9. Kaplan, Vera, “Two archives of the Russian Revolution”, Archival Science, 20 (2020), σ.361-380
10. Ketelaar, Eric, “Muniments and monuments: the dawn of archives as cultural patrimony”, Archival Science, 7 (2007), σ.343-357
11. Nowatzki, Robert, “From Datum to Databases: Digital Humanities, Slavery and Archival Reparations, The American Archivist, 83/2 (2020), σ.429-448
12. Vasseur, Édouard, “French archivists, the management of records and records management since the 19^th”, Archives & Manuscripts, 49/1-2 (2021), σ.107-132

–Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

1. The Journal of the Archives and Records Association
2. Archives & Manuscripts
3. Archivaria
4. Archival Science
5. Journal of Western Archives
6. The American Archivist
7. Folio (περιοδική έκδοση Ε.Α.Ε.)
8. Αρχειακός Δεσμός (περιοδική έκδοση Γ.Α.Κ.)
9. Τα Αρχειακά Νέα (περιοδική έκδοση Ε.Α.Ε.)