Αρχειονομία

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Πρόκειται για εισαγωγικό μάθημα στην Αρχειονομία, στην επιστήμη, δηλαδή, της διαχείρισης των αρχείων. Οι φοιτητές θα αποκομίσουν απαντήσεις σε ερωτήματα όπως: τί είναι αρχείο; πως και γιατί δημιουργείται; γιατί τηρούμε τα αρχεία; ποιός ο ρόλος τους στην καθημερινή κοινωνική δραστηριότητα, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο; ποια η σημασία τους για την μελέτη του παρελθόντος; Θα μάθουν για την ύπαρξη και τη σημασία των Αρχείων ως διακριτών πολιτιστικών οργανισμών ανάλογων με τις Βιβλιοθήκες και τα Μουσεία. Επίσης, θα διδαχθούν τις βασικές μεθοδολογικές αρχές της αρχειονομίας και θα εξετάσουν σημαντικές αλλαγές που επιφέρει στα αρχεία και τη διαχείριση τους, η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία.
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα:
• έχουν κατανοήσει την έννοια και τη φύση του αρχείου όπως και τη σημασία του αρχειακού υλικού για τη διοίκηση και την έρευνα
• γνωρίζουν τα είδη και τις χρήσεις του αρχειακού υλικού διαχρονικά
• έχουν κατανοήσει τον ενιαίο χαρακτήρα του αρχειακού υλικού (ενεργά και ιστορικά αρχεία)
• έχουν γνώση των βασικών εννοιών και αρχών διαχείρισης του αρχειακού υλικού και τον τρόπο εφαρμογής τους στις αρχειακές εργασίες
• μπορούν να εφαρμόζουν τις θεωρητικές γνώσεις σε πρακτικά παραδείγματα (ασκήσεις πράξης)
• έχουν κατανοήσει τις αλλαγές που έχει επιφέρει η τεχνολογία στο χώρο των αρχείων
• μπορούν να αξιολογούν τη λειτουργία αρχειακών υπηρεσιών με βάση συγκεκριμένα κριτήρια
• γνωρίζουν τις βασικές αρμοδιότητες των Γενικών Αρχείων του Κράτους

 

Γενικές Ικανότητες

• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα χωρίζεται στις ακόλουθες ενότητες:
Ενότητα 1: Επιχειρείται μια σύντομη ιστορική αναδρομή για να γίνει φανερή η διαχρονική σημασία των αρχείων και να επισημανθούν οι χρήσεις τους. Τα αρχεία εξετάζονται ως παράγωγα των διοικήσεων, που λειτούργησαν στον ελλαδικό χώρο από την αρχαιότητα έως τη νεότερη εποχή. Επισημαίνονται οι χρήσεις των αρχείων και κυρίως η διχοτόμησή τους σε διοικητικά (ενεργά) και ιστορικά αρχεία. Στο μάθημα αξιοποιείται με διαδραστικό τρόπο η εικόνα που οι φοιτητές έχουν για τα αρχεία.
Ενότητα 2: Αναλύεται η έννοια και η φύση του αρχείου ως αντανάκλαση της ανθρώπινης κοινωνικής δραστηριότητας, όπως και των αρχειακών τεκμηρίων που αποτελούν τα συστατικά του στοιχεία. Εξετάζονται οι προϋποθέσεις για να θεωρηθεί μια πληροφορία αρχειακή και επισημαίνονται οι διαφορές μεταξύ αρχειακών και άλλων τεκμήριων. Για την κατανόηση των παραπάνω, παρουσιάζονται παραδείγματα με τη μορφή ερωτημάτων (κουίζ), στα οποία απαντούν οι φοιτητές.
Ενότητα 3: Παρουσιάζονται θεωρίες και πρακτικές, που σχετίζονται με τη διαχείριση των αρχειακών τεκμηρίων από τη δημιουργία έως την καταστροφή ή τη διηνεκή φύλαξή τους και τονίζεται ο ενιαίος χαρακτήρας του αρχειακού υλικού (η σχέση ενεργών και ιστορικών τεκμηρίων). Παρουσιάζονται οι χρήσεις του αρχείου και τα είδη του αρχειακού υλικού
Ενότητα 4: Εξετάζεται η αρχειονομία ως επιστήμη και επάγγελμα. Αναλύονται οι αρμοδιότητες και ο ρόλος του επαγγελματία αρχειονόμου, πηγές σχετικές με την αρχειονομία & τους αρχειονόμους, επιστήμες σχετικές με την Αρχειονομία, διεθνείς Ενώσεις και Οργανισμοί σχετικοί με τα αρχεία. Τέλος, παρουσιάζονται οι επαγγελματικοί φορείς των αρχειονόμων
Ενότητα 5: Περιγράφεται συνοπτικά η λειτουργία των αρχειακών υπηρεσιών και παρουσιάζονται συνοπτικά οι αρχειακές εργασίες. Τις διαδοχικές φάσεις επεξεργασίας του υλικού βλέπουν στην πράξη οι φοιτητές κατά την καθιερωμένη εκπαιδευτική επίσκεψη.
Ενότητα 6: Βασικά χαρακτηριστικά αρχειακών συστημάτων και κριτήρια αξιολόγησης αρχειακών υπηρεσιών. Παρουσιάζεται το ελληνικό αρχειακό σύστημα με έμφαση στην ιστορία, το υλικό και την λειτουργία των Γενικών Αρχείων του Κράτους.

 

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Γλώσσα: Ελληνική
Μέθοδοι αξιολόγησης:
• Γραπτή Εργασία (προαιρετική)
• Τελικές εξετάσεις: Δοκιμασία Πολλαπλής Επιλογής, Ερωτήσεις Σύντομης Απάντησης,
Κριτήρια:
• Κατανόηση των βασικών εννοιών και αρχών
• Ορθή χρήση της ορολογίας
• Επιτυχής χρήση παραδειγμάτων
• Τεκμηριωμένη δικαιολόγηση απόψεων
• Σαφήνεια και ακρίβεια στη διατύπωση
Ο τρόπος αξιολόγησης και τα κριτήρια βαθμολόγησης αναρτώνται με την έναρξη του εξαμήνου στην ιστοσελίδα του μαθήματος. (5)

 

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνική βιβλιογραφία

• Γιαννακόπουλος, Γ., Μπουντούρη, Β. 2016. Εισαγωγή στην Αρχειονομία. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα:Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/6322
• Μπάγιας, Α. Αρχειονομία: Βασικές έννοιες και αρχές. Αθήνα: Κριτική, 1998.
• Βακαλοπούλου Μ. και Καραπιδάκης Ν. (2012), Αρχειονομία. Η πρακτική των Γενικών Αρχείων του Κράτους, Αθήνα 2012
• Γιαννακόπουλος, Γ. (επιμ.), 90 χρόνια Γενικά Αρχεία του Κράτους: Κατάλογος έκθεσης= General State Archives 90th anniversary: Exhibition Catalogue, Αθήνα 2004
• Γιαννακόπουλος, Γ. και Μπάγιας, Α., «Όψεις και προοπτικές του ελληνικού αρχειακού συστήματος. Προβληματισμοί και προτάσεις για τη διαμόρφωση εθνικής αρχειακής πολιτικής», Αρχειακός Δεσμός: Περιοδική έκδοση των Γενικών Αρχείων του Κράτους, τ.1, 2004
• Judith Ellis (επιμ.), Η διαχείριση των αρχείων, Αθήνα 2000

 

Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία

• Giannakopoulos, G.A. and Koumantakis, I., “Archival Studies in Greece and the Emerging Field of Integrated Information”, Library Review, Vol. 63 (6/7), 2014, pp. 422-435
• Pearce-Moses, R., A Glossary of Archival and Records Terminology, IL: The Society of American Archivists, Chicago 2005. Διαθέσιμο στο: http://www2.archivists.org/glossary
• Stewart, Mary & Cynthia Brown, “Exploring encounters between families, their histories and archived oral histories”, Archives & Records, Vol. 38/2 (2017), pp. 228-243

 

Συναφή επιστημονικά περιοδικά

• The Archives and Records Association (www.archives.org.uk)
• Archival science (https://link.springer.com/journal/10502)
• Archivaria (archivaria.ca)